HỒI KÝ BAO NỖI TANG THƯƠNG CỦA TÂM NGUYÊN TRÍ LỰC - KỲ 2

3

Ngày hội ngộ

 và những hệ lụy của nhà sư

Năm tháng dần dà, ngày lại ngày qua… Bóng dáng bậc thầy vẫn biền biệt, liêu phòng như đã vắng tăm hơi. Có ai ngờ một lần ôn cất bước hôm nào trong tình thế chẳng đặng đừng, mà ngày trở lại thì quá xa vời vợi. Hoa anh đào mỗi năm đều nở rộ, hồng thắm cả vườn chùa. Mai vàng, mai trắng, khóm cúc, đóa hồng cứ thi nhau trổ hoa khoe sắc, khi mỗi lần Tết đến xuân sang. Hoa tường vi, hoa lài, hoa mộc thì chẳng có người nào hái ướp trà vào mỗi buổi sớm tinh sương, khi ánh dương chưa lấp ló.
Ðã mấy mùa đông tàn xuân đến, mà tin nhạn vẫn chẳng thấy hồi âm. Bởi vậy, Hội đồng Viện Hóa Ðạo công cử Hòa thượng Thích Mật Nguyện - trú trì chùa Linh Quang, Huế - giữ chức vụ quyền Chánh đại diện miền Vạn Hạnh, thay thế vào chức vị của ôn lúc bấy giờ. Giáo hội Phật giáo tỉnh nhà quyết định bổ nhiệm Thượng tọa Thích Trí Lưu đảm nhiệm trú trì ngôi quốc tự, tiếp tục chăm lo Phật sự và Tăng chúng trong chùa.

     Thế rồi một ngày kia, mọi người nghe được giọng nói ôn Linh Mụ trên sóng phát thanh của đài tiếng nói Hà Nội ở miền Bắc, tin mừng ôn vẫn còn sống lan nhanh. Thế mới biết rằng, cộng sản Bắc Việt đã lừa dối ôn một cách trắng trợn, khi họ đến mời ôn đi họp ở địa điểm cách chùa Linh Mụ non chừng nửa cây số. Thế nhưng, chính thật ra, chúng đã đưa ôn trải qua những chặng đường Trường Sơn, trèo đèo lội suối, vượt thác băng ngàn, trên bom dưới đạn, cuối cùng ôn cũng đặt chân đến tận đất Bắc một cách bình yên, làm thỏa mãn ý đồ chính trị của Hà Nội. Cộng sản Bắc Việt đã lợi dụng uy tín lãnh đạo của ôn, gần tám chục phần trăm dân chúng miền Nam theo đạo Phật, sự có mặt của ôn ở miền Bắc, khả dĩ tạo được lợi thế trong mưu đồ chính trị của Hà Nội, với chiêu bài giải phóng miền Nam Việt Nam.

     Trong vở tuồng trên sân khấu chính trị, chức vụ này hay vai vế nọ mà chính quyền cộng sản Bắc Việt gán ép cho ôn - một vị sư mà thâm tâm của ngài chỉ thuần túy chăm lo đạo pháp - bởi trong vòng kiềm tỏa của họ, ở vào hoàn cảnh thời bấy giờ, nên ôn không thể không nhận lời.

     Tháng tư đen năm 1975, quân cộng sản miền Bắc cưỡng chiếm miền Nam Việt Nam, chế độ Sài Gòn sụp đổ. Mấy tháng sau, ôn Linh Mụ từ miền Bắc trở lại mái chùa xưa, ròng rã hơn bảy năm trường biền biệt. Chính quyền cắt đặt thêm hai người ở kế cận ôn, ông Ðông làm công an và ông Phạm Văn Ðể làm y sĩ. Tuy bề ngoài họ có nhiệm vụ bảo vệ và chăm sóc sức khỏe cho ôn, song kỳ thật hai người này đảm nhận vai trò giám sát mọi sinh hoạt của ôn một cách hết sức chặt chẽ.

     Gặp lại bậc thầy đức độ khả kính sau bao năm xa cách, ai nấy đều mừng mừng tủi tủi. Cỏ cây hoa lá dường như cũng tươi tốt hơn lên, những cây vả trong vườn chùa thi nhau đơm trái sum sê đầy gốc, hình như tất cả đều lấy lại được sức sống từ buổi ôn về.

     Năm 1976, chính quyền cộng sản Việt Nam tổ chức bầu cử đại biểu Quốc hội khóa IV, lại thêm một biến cố nữa trong đời, khi ôn bị ép buộc phải ra ứng cử. Ngày còn ở Hà Nội, ôn đã từng nói với các nhà lãnh đạo ở đây rằng, khi nước nhà độc lập thống nhất, thì ôn sẽ trở về cương vị cũ của mình là một nhà tu thuần túy, chỉ lo gánh vác mỗi một việc đạo, chứ không màng đến chuyện đời. Thế mà hôm nay, chính quyền tỉnh Bình Trị Thiên nhiều lần đến chùa vận động ôn ra ứng cử, ôn viện dẫn nhiều lý do để chối từ. Cuối cùng họ nói đây là lệnh của trung ương, ôn không nên thoái thác.

     Nhiều lúc ôn nói nửa đùa nửa thật, rằng giá như bây giờ mình chết đuợc thì khỏe biết ngần nào. Sự lòng biết tỏ cùng ai, nhiều đêm ôn trằn trọc thâu canh, nỗi khổ tâm đè nặng lên người. Nhưng rồi suy đi tính lại, chẳng còn cách nào khác, ôn miễn cưỡng ra ứng cử, mặc cho thế sự xoay vần.

     Kết quả ôn trúng cử đại biểu Quốc hội khóa IV, thuộc đơn vị bầu cử tỉnh Bình Trị Thiên, với tỷ số phiếu bầu thấp nhất, kém xa số phiếu của một đại biểu người dân tộc thiểu số. Thật quá mỉa mai! Lẽ nào cử tri xứ Huế mà phần đông là Phật tử lại đánh mất niềm tin đối với một vị thầy lãnh đạo tinh thần có đủ uy tín như ôn!?

 4

Vị pháp vong thân

 

Hòa thượng Thích Thiện Minh

(1922-1978)

     Năm 1978, khi hay tin Thượng tọa Thích Thiện Minh bị bức tử trong nhà tù X4, đuờng Nguyễn Trãi, Sài Gòn, ôn Linh Mụ bàng hoàng xúc động, cơn hen suyễn bột phát, ho suốt đêm ngày. Cách đây không lâu, ôn nhận đuợc bức thư vấn an và tâm sự của thầy Thích Thiện Minh từ Sài Gòn gửi ra, thầy cho ôn biết rằng, tình hình Giáo hội đang đứng trước thử thách lớn lao và vô cùng căng thẳng. Nay lại nghe tin thầy bị tra tấn đến chết trong lao tù cộng sản, thi thể hiện được quàng tại trại giam Hàm Tân, tỉnh Phan Thiết.

     Hôm ấy, vào một buổi sớm mai đầy sương thu và gió bấc, sau giờ công phu khuya, tôi vào liêu để dọn dẹp và pha trà hầu ôn như thường lệ. Ôn bảo tôi hãy đọc lại bức thư của thầy Thích Thiện Minh mà ôn vừa mới nhận được tuần trước. Đến nay, tôi vẫn còn nhớ mãi bài thơ Đăng U châu đài ca của Trần Tử Ngang mà thầy Thích Thiện Minh ghi lại trong bức thư ấy, nỗi lòng của người xưa chẳng khác nào tâm sự của thầy lúc bấy giờ:

     Tiền bất kiến cổ nhân,

     Hậu bất tri lai giả.

     Niệm thiên địa chi du du,

     Độc sảng nhiên nhi thế há!

Tạm dịch:

     Trông về  trước, người xưa chẳng thấy,

     Ngoảnh lại  sau, đâu biết người sau.

     Ngẫm hay trời đất dài lâu,

     Mình ta tuôn chảy lệ sầu chứa chan!

     Hòa thượng Thích Trí Thủ - Viện trưởng Viện Hóa Ðạo, Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất - được chính quyền thông báo và bằng lòng cho ngài đến thăm. Hòa thượng yêu cầu được đem nhục thân Thượng tọa Thích Thiện Minh về Sài Gòn an táng, nhưng chính quyền nhất mực chối từ.

     Trước biến cố đau thương đó, sau khi suy tính kỹ lưỡng, ôn quyết định gửi đơn từ chức đại biểu Quốc hội, nhằm tỏ thái độ cực lực phản đối đảng Cộng sản đương quyền. Ôn cáo buộc chính quyền cộng sản phải chịu trách nhiệm về cái chết của Thượng tọa Thích Thiện Minh và yêu cầu đưa vụ án ra ánh sáng. Thêm nữa, hãy còn bao nhiêu chư tôn giáo phẩm và tín đồ thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất đang bị cầm tù hay bị quản thúc, nếu nhà nước xét thấy họ có tội thì cứ việc đưa ra xét xử công khai, bằng không hãy tức khắc trả tự do vô điều kiện cho những vị này. Ôn còn đòi hỏi chính quyền cộng sản phải trả lại tất cả những tài sản của Giáo hội đã bị tịch thu, chiếm dụng, trong đó có các cơ sở giáo dục, xã hội, y tế… Ôn tuyên bố, nếu ngày nào chính quyền giải quyết thỏa đáng những yêu cầu này, thì ngày ấy ôn sẽ rút đơn từ chức. Kể từ nay, ôn tuyệt giao mọi vấn đề liên quan đến nhà nước. Bấy giờ, Hòa thượng Thích Mật Hiển tại Tổ đình Trúc Lâm hết sức đồng tình quan điểm của ôn, thỉnh thoảng hai vị gặp nhau, hàn huyên tâm đắc.

     Về phía đảng và nhà nước, nhiều lần chính quyền cử người đến chùa Linh Mụ để đàm phán, họ khuyên ôn rút lại đơn từ chức đại biểu Quốc hội. Chính quyền viện lẽ rằng, đất nước đang lâm cảnh chiến tranh biên giới Tây Nam chống lại Pol Pot tại Cam Bốt; Trung Quốc đã xua quân gây chiến tranh và đang chiếm đóng các tỉnh biên giới phía Bắc. Nay sự việc từ chức và những yêu sách của Hòa thượng chỉ làm cho tình hình đất nước đã bất ổn lại càng thêm xáo trộn.

     Với bản tính cương nghị, ôn Linh Mụ vẫn giữ vững lập trường và sẵn sàng đón nhận mọi hậu quả có thể đưa đến.

5 

Sự đàn áp bởi bạo quyền cộng sản

 

Bốn hàng tùng thẳng tắp vút ngọn

     Vào một buổi chiều thu,  mưa bay lất phất, tôi theo ôn bách bộ hướng ra tháp Phước Duyên. Bốn hàng tùng trước chùa thẳng tắp vút ngọn, từng lớp rêu phong phủ lấp tường thành. Trông xuống dòng Hương lặng tờ, đó đây vài ba ngư phủ thả câu. Bên kia sông là làng Nguyệt Biều có những cánh đồng còn xanh lúa mạ, cạnh bờ là những hàng bắp đã trổ cờ phất phơ trước gió hắt hiu. Xa xa, dãy Trường Sơn trùng điệp in bóng mờ trên bầu trời thảm đạm.

Trời Thu Ảm Đạm Một Màu

     Bỗng dưng một người đàn ông nước ngoài độ tuổi trung niên vội vàng bước lên từng bậc cấp cao, người ấy hướng về phía ôn đang đi lững thững cạnh nền cỏ đình Hương Nguyện phía trước bảo tháp. Với nét mặt vui mừng, người khách chào hỏi ôn bằng tiếng Việt một cách sành sỏi, sau đó ông ta lấy ra một chiếc máy ghi âm từ trong túi hành lý của mình. Tôi thấy hai vị nói chuyện ra chiều ưng ý, bèn lảng tránh qua hướng bi đình, nơi đó dựng tấm bia đá khắc bài Thiên Mụ chung thanh của vua Thiệu Trị ngự chế, rồi ngâm nga mấy vần thơ Ðường luật trên văn bia.

     Khoảng chừng mươi phút, người khách hớn hở từ giã ra về. Bất chợt có hai người mặc thường phục đi đến, tôi đoán chừng họ là công an, vì hằng ngày tôi thấy họ thường lảng vảng quanh chùa. Hai người ấy chận người khách lại và hình như họ đòi lục soát túi xách để tịch thu cuốn băng ghi âm cuộc nói chuyện với ôn ban nãy.

     Tôi theo gót ôn trở vào chùa và chẳng biết chuyện gì đã xảy ra. Tối đến, ôn thong thả thuật lại cho tôi nghe đầu đuôi sự việc về cuộc gặp gỡ người khách lạ ban chiều.

     Người ấy là một phóng viên nước ngoài, tìm gặp ôn để hỏi về tình hình chính quyền cộng sản đang gia tăng đàn áp tôn giáo tại Việt Nam. Sau cái chết đầy thương tâm và bí ẩn của Thượng tọa Thích Thiện Minh trong ngục tù cộng sản, dẫn đến việc ôn gửi đơn từ chức, do Ủy ban Bảo vệ Quyền làm Người Việt Nam lên tiếng báo động dư luận quốc tế, nên các tổ chức bảo vệ nhân quyền hết sức quan tâm về việc chính quyền cộng sản đàn áp tôn giáo tại Việt Nam. Hàng Giáo phẩm Hội đồng Lưỡng Viện Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất bị trấn áp thô bạo, có vị thì bị cầm tù, có người bị quản thúc, sách nhiễu; một số khác không còn sự lựa chọn nào khác, nên đành lòng vượt biển đi tìm tự do. Chẳng qua các vị ấy bất đồng quan điểm, bị ép buộc phải gia nhập Giáo hội mới mà nhà nước sẽ dựng lên nay mai, xem như một hội đoàn thuộc Mặt trận tổ quốc Việt Nam, nhằm làm công cụ tuyên truyền chính trị cho đảng Cộng sản.

Ôn trao đổi rất nhiều với phóng viên một cách thẳng thắn và luôn luôn giữ vững quan điểm của mình, quyết tâm bảo vệ Giáo hội truyền thống để không bị lung lạc.

Sông Hương Núi Ngự Đất Kinh Thành

Từng trải bao năm sống trong lòng chế độ cộng sản miền Bắc, có lẽ ôn rút được nhiều kinh nghiệm nên suy nghĩ rằng, sau sự việc ấy không biết chuyện gì sẽ xảy đến cho bản thân. Ôn bảo, phỏng có mệnh hệ gì thì ôn cũng sẵn sàng đón nhận, chẳng có việc gì phải nao núng trong lòng.

Lúc bấy giờ, Tăng chúng trong chùa chỉ còn quý thầy Trí Thành, Trí Tựu, Hải Tạng và tôi, bốn người thay phiên nhau hầu ôn và lo liệu các công việc ở chùa. Riêng thầy Thích Trí Lưu, mọi người thường gọi thân mật là ôn Sự, vì thầy giữ chức tri sự trong chùa, nay tuổi tác đã cao, thầy đã xả bỏ vạn duyên, ngày ngày tinh tiến trì danh niệm Phật. Ðã bao năm qua, thầy không nề hà khó nhọc, đem hết sức mình để duy trì chùa chiền trong những ngày dài xa vắng ôn.

     Khoảng một tuần sau, ôn gọi bốn anh em chúng tôi vào liêu để dạy chuyện. Bấy giờ ôn đang lên cơn suyễn nặng, bởi thời tiết xứ Huế thay đổi bất thường. Mấy hôm nay mưa gió bão bùng, cỏ cây xơ xác, trời lạnh buốt thấu xương. Trong tiếng thở khò khè, thỉnh thoảng lại ngắt quãng bởi cơn gió lùa qua khe cửa, ôn ân cần tha thiết dặn dò chúng tôi như trăn trối, từ công việc chùa chiền, đến bổn phận và trách nhiệm đối với Giáo hội truyền thống. Ôn trình bày rành mạch, thứ lớp rõ ràng. Sau cùng, ôn biếu chúng tôi một món quà kỷ niệm. Chúng tôi lễ tạ, ôn lại gỉải thích ý nghĩa món quà và khuyên bảo chúng tôi. Mãi đến hôm nay, những lời dạy ấy tuồng như vẫn còn khắc sâu vào ký ức của tôi, không bao giờ có thể phai nhòa. Viết đến đây, tôi không sao cầm được nước mắt và nén nỗi xúc động trong lòng.

     Giờ này, từ phương xa hướng về cố hương, con thành tâm vọng bái kính lễ Giác linh ôn, cúi đầu cảm niệm ân đức cao dày của các bậc thầy giáo thọ, liệt vị cao Tăng quá khứ, chư vị tôn đức hiện tiền đã từ bi hun đúc pháp thân tuệ mạng cho con. Ngưỡng nguyện quý ngài lân mẫn tha thứ cho kẻ học trò bất tiếu này.

6

Nhà sư viên tịch

      Tháng ba Âm lịch năm Nhâm Thân (1992), tiết trời xứ Huế bắt đầu nóng nực báo hiệu sắp ngả sang hè, tiếng ve sầu rộn rã từng hồi như xé tan bầu không khí tịch liêu. Mấy cây phượng trên bến sông nay đã nở một vài chùm hoa đỏ thắm, bảy tầng bảo tháp Phước Duyên sừng sững soi bóng xuống Hương giang như vẫn trơ gan cùng tuế nguyệt. Thấm thoát mấy năm rồi, từ ngày ôn lâm bệnh nặng sau cơn tai biến mạch máu não. Nhờ sự tận tình cứu chữa của các bác sĩ và y sĩ ở bệnh viện Trung ương Huế, nên đã giành lại sự sống cho ôn.

     Nay bệnh tình của ôn tái phát trầm trọng, hay tin ấy, Tăng tín đồ các nơi vân tập về chùa Linh Mụ để hầu thăm ôn, thể hiện trọn vẹn nghĩa tình sư đệ.

     Nào ngờ! Vầng trăng vằng vặc giữa bầu trời cố đô bỗng dưng lặn xuống dòng Hương, mây mù vần vũ bất chợt giăng phủ trên đỉnh Ngự! Tăng Ni và Phật tử khắp nơi quá đỗi bàng hoàng khi hay tin trưởng lão Hòa thượng Thích Ðôn Hậu viên tịch. Một vì sao đã khuất vào ngày 21 tháng 3 năm Nhâm Thân (Dương lịch ngày 23 tháng 4 năm 1992), ôn thuận theo thế gian mà không ra khỏi định luật vô thường.

     Danh sách ban Lễ tang do nhà nước áp đặt, phần nhiều là đảng viên đảng Cộng sản thuộc ban Tôn giáo chính phủ và Ủy ban trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Ðiều này chứng tỏ rằng, đảng Cộng sản đương quyền đã xen vào nội bộ Phật giáo một cách trắng trợn, nhằm thể hiện mưu đồ biến tang lễ cố Hòa thượng Thích Ðôn Hậu – Chánh thư ký kiêm xử lý Viện Tăng Thống, Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất - thành một tang lễ nhuốm màu sắc chính trị, để tuyên truyền cho chế độ cộng sản. Sự việc ấy hoàn toàn đi ngược lại tâm nguyện của người khuất bóng.

Trăng lặn xuống dòng Hương

     Chính quyền vin vào lý do trước đây ôn có tham gia các chức vụ trong guồng máy nhà nước, vừa là đại biểu Quốc hội. Về phía tôn giáo, Giáo hội Phật giáo Việt Nam do nhà nước cộng sản dựng lên năm 1981 đã tự ý áp đặt ôn vào chức vị phó Pháp chủ kiêm Giám luật. Họ cố tình quên bẵng, ôn có gửi cho Giáo hội này hai bức thư từ nhiệm và chưa một lần nào ôn đặt chân đến tham dự các kỳ họp cũng như đại hội của Giáo hội này.

     Thêm nữa, chính quyền cộng sản Việt Nam vẫn cứ lập lờ đánh lận con đen. Còn nhớ chăng, sau khi Thượng tọa Thích Thiện Minh bị bức tử trong trại giam X4 đường Nguyễn Trãi, Sài Gòn, khiến ôn đã gửi đơn từ chức đại biểu Quốc hội để tỏ thái độ phản đối.

     Ðại diện môn đồ pháp quyến chúng tôi - Hòa thượng Thích Nhật Liên, quý thầy Thích Trí Tựu, Thích Hải Tạng - trong phiên họp đầu tiên với các viên chức chính phủ để tổ chức tang lễ, các vị ấy đã phản bác sự việc nhà nước áp đặt nhân sự ban Lễ tang. Không khí buổi họp có phần gay cấn, nhưng kết cục hai bên cũng đã đi đến thỏa thuận một giải pháp dung hòa, khả dĩ tiến hành tang sự.

     Suốt thời gian cử hành tang lễ cố Hòa thượng trụ trì quốc tự Linh Mụ, người dân xứ Huế và các tỉnh thành phụ cận đủ mọi tầng lớp, không phân biệt tôn giáo hay thành phần xã hội, ai nấy đều sôi sục tâm can, sẵn sàng đương đầu với nhà cầm quyền cộng sản để đòi hỏi quyền con người và các quyền tự do dân chủ. Mười bảy năm kể từ khi cưỡng chiếm miền Nam, có lẽ đây là lần đầu tiên đảng Cộng sản Việt Nam mới đối mặt với một tinh thần bất khuất và ý chí quật cường của muôn người như một. Lịch sử quá khứ cho thấy, các cuộc đấu tranh chống bạo quyền phần nhiều được nhen nhúm từ đất Thần kinh. Nhóm lãnh đạo Hà Nội cũng đã lo toan trước, biết đâu mọi chuyện đều có thể xảy ra.

 

Cung nghênh chư Tôn đức trong lễ tang

     Theo nguồn tin chính xác đuợc tiết lộ từ một Phật tử thuần thành, người này nằm trong lực lượng an ninh chỉ vì miếng cơm manh áo, rằng có rất nhiều công an mặc thường phục hoặc trang phục Gia đình Phật tử, chúng trà trộn vào các đoàn thể đến làm lễ phúng điếu, thọ tang để quay phim chụp hình, đồng thời thu lượm tin tức và dư luận quần chúng.

     Thêm nữa, cũng theo nguồn tin này, các lực lượng vũ trang từ những tỉnh thành phía bắc được lệnh di chuyển vào Huế, từ Ðà Nẵng được tăng cường ra. Cư dân vùng Kim Long còn cho chúng tôi biết, ở đây, những cuộn dây kẽm gai, chướng ngại vật và chó nghiệp vụ của các lực lượng này cũng đã được bố trí sẵn bên đường. Mọi việc đều được chính quyền cộng sản chuẩn bị đâu vào đó, nhằm mục đích sẵn sàng trấn áp khốc liệt cuộc biểu tình đòi dân chủ phát xuất từ chùa Linh Mụ, là nơi đang quy tụ đông đảo quần chúng đến dự đám tang.

 

Thảm sát Thiên An Môn năm 1989

Hẳn mọi người còn nhớ, chính quyền cộng sản Trung Quốc đã từng đàn áp dã man hàng nghìn sinh viên xuống đường biểu tình đòi dân chủ ở quảng trường Thiên An Môn, thủ đô Bắc Kinh. Biết bao sinh viên vô tội đã gục ngã trước họng súng của chế độ cộng sản bạo tàn. Nay đến lượt Hà Nội sẽ học lại bài học cũ mèm của quan thầy Bắc Kinh vào năm 1989, nếu xảy ra cuộc biểu tình đòi tự do dân chủ của các tầng lớp đồng bào.

 

Cồn Dã Viên và cầu Bạch Hổ

Cao điểm nhất là ngày 2 tháng 5 năm 1992, tất cả các phương tiện vận chuyển bằng đường bộ và đường sông hướng đến chùa Linh Mụ đều bị ngăn chặn từ cồn Dã Viên, cầu Bạch Hổ, nơi có tuyến đường sắt Bắc Nam chạy ngang, cách chùa Linh Mụ khoảng chừng hơn hai cây số.

 

     Trên con đường Kim Long độc nhất dọc tả ngạn sông Hương bị các lực lượng này kiểm soát nghiêm ngặt. Tuy vậy, hàng nghìn đồng bào Phật tử ở các tỉnh thành lân cận, các miền duyên hải hay vùng quê xa xôi bất chấp sự phong tỏa, họ tìm đủ mọi cách để đến chùa, dòng người nườm nượp, họ ở lại đêm nay để ngày mai tiễn đưa kim quan cố Hòa thượng nhập bảo tháp.

 7 

Cuộc tuyệt thực và lễ trao chúc thư

     Hai sự kiện xảy ra cùng một ngày đáng ghi nhớ - ngày 2 tháng 5 năm 1992 - đó là cuộc tuyệt thực của môn đồ pháp quyến và lễ trao chúc thư cho Hòa thượng Thích Huyền Quang.

     Hôm trước, ban Lễ tang có buổi họp để bàn thảo chương trình lễ thỉnh kim quan nhập tháp vào ngày 3 tháng 5 năm 1992, chính quyền cộng sản chỉ đạo ông Nguyễn Hữu Thọ - đứng đầu ban Lễ tang - sẽ đọc bài điếu văn và gắn huy chương. Thế nhưng, theo di huấn của cố Hòa thượng tân viên tịch, môn đồ pháp quyến và tứ chúng đệ tử phải tổ chức tang lễ thuần túy Phật giáo, đơn giản các lễ nghi và nhất là không được phô trương hoặc tuyên dương công trạng…

     Biết được âm mưu và thủ đoạn đen tối của chính quyền cộng sản, chúng sẽ nhuộm đỏ cuộc đời của một bậc cao Tăng đức độ, để cho mọi người cũng như các thế hệ sau này lầm tưởng rằng, ôn Linh Mụ theo gót cộng sản từ tuổi thanh xuân dưới thời kỳ Việt Minh, tiếp đến biến cố mùa xuân năm Mậu Thân (1968), cho đến giai đoạn sau khi miền Nam rơi vào tay cộng sản năm 1975. Bởi thế cho nên, đã đến lúc phải vạch trần bộ mặt giả nhân giả nghĩa của tập đoàn toàn trị Hà Nội, không dễ gì để bị chúng đánh lừa, chúng tôi đồng lòng siết chặt tay nhau, kiên quyết phản đối quyết định của ban Tang lễ. Thượng tọa Thích Trí Tựu tuyên bố sẽ đem thân làm ngọn đuốc soi đuờng, vị pháp thiêu thân, nếu như chính quyền cộng sản không chấp hành di huấn.

     Tờ mờ sáng hôm ấy, hàng chục Tăng Ni môn đồ đệ tử của cố Hòa thượng tân viên tịch cùng ngồi thầm lặng bên kim quan, mở đầu cuộc tuyệt thực trong tinh thần ôn hòa. Bên ngoài, hàng nghìn Phật tử đứng trang nghiêm yên lặng bày tỏ sự đồng tình. Tôi có ghi vài tấm bảng nhỏ: “Chúng tôi tuyệt thực để yêu cầu nhà nước CHXHCNVN hãy tôn trọng di huấn của thầy chúng tôi - 2.5.1992”.

     Tại thủ đô Ba-Lê nước Pháp, Ủy ban Bảo vệ Quyền làm Người Việt Nam thuộc cơ sở Quê Mẹ, ông Võ Văn Ái trong cương vị Chủ tịch ráo riết vận động suốt ba ngày đêm, ngõ hầu cứu nguy Phật giáo. Khi nhận được điện báo khẩn thiết của Tăng tín đồ Phật giáo từ Việt Nam kêu cứu, ông Võ Văn Ái tức khắc gửi khẩn điện cho Võ Văn Kiệt, hiện là Thủ tướng chính phủ, yêu cầu chấm dứt việc sắp đặt Nguyễn Hữu Thọ đọc điếu văn tuyên dương công trạng cố Hòa thượng Thích Ðôn Hậu, trái với di huấn của ngài.

Môn đồ pháp quyến tuyệt thực ngày 2.5.1992

Mặt khác, Ủy ban Bảo vệ Quyền làm Người Việt Nam mở ngay cuộc báo động quốc tế qua các cơ quan truyền thông, các hãng thông tấn, báo chí, nhờ Quốc hội và chính phủ thuộc cộng đồng các quốc gia dân chủ, các tổ chức bảo vệ nhân quyền và các công đoàn quốc tế…, cùng lúc gây sức ép với Hà Nội, ngõ hầu chặn đứng một cuộc đổ máu tàn khốc có khả năng xảy ra tại cố đô Huế.

     Cuộc vận động cứu nguy Phật giáo đã mang lại kết quả như mong đợi. Ðến chiều tối, cuộc tuyệt thực tạm ngưng bằng sự đàm phán của chính quyền với đại diện môn đồ. Ban Lễ tang cam kết hủy bỏ chương trình tuyên đọc điếu văn và gắn huy chương như dự định. Thay vào đó, ông Nguyễn Hữu Thọ chỉ nói vắn tắt vài lời vĩnh biệt cố Hòa thượng.

     Sự kiện thứ hai là buổi lễ trao chúc thư cho Hòa thượng Thích Huyền Quang, sau lễ phúng viếng của phái đoàn Viện Hóa Ðạo.

     Hòa thượng Thích Huyền Quang bị chính quyền cộng sản đưa đi quản thúc tại chùa Hội Phước, tỉnh Quảng Ngãi từ năm 1982. Ngài đã phải trải qua một thời gian tuyệt thực để phản đối công an tỉnh Quảng Ngãi ngăn cấm ngài đi Huế tham dự tang lễ cố Hòa thượng chùa Linh Mụ. Trước ý chí cương quyết của ngài, rốt cuộc chính quyền đành phải ưng thuận. Sự có mặt của Hòa thượng Thích Huyền Quang tại chùa Linh Mụ suốt thời gian tang lễ, đã làm cho môn đồ pháp quyến và Tãng Ni Phật tử vô cùng hân hoan. Mọi người lấy làm mãn nguyện khi được diện kiến đỉnh lễ vấn an ngài.

     Thật quá mỉa mai, ban tổ chức tang lễ trong đó có một số vị thuộc Giáo hội nhà nước không chịu sắp xếp ngày giờ phúng điếu cho Hòa thượng Thích Huyền Quang, dù ngài có đề nghị nhiều lần. Tại sao những phái đoàn của chính quyền, các tổ chức, đoàn thể, tôn giáo bạn v.v…lại được ban tổ chức đón tiếp trọng thể, được sắp xếp giờ giấc phúng viếng thọ tang một cách đàng hoàng. Trên loa phóng thanh, xướng ngôn viên đon đả giới thiệu, đón chào; lại còn trân trọng kính mời đại diện phái đoàn ghi vào sổ tang lưu niệm. Thế còn Hòa thượng Thích Huyền Quang là ai? Tại sao chính quyền cộng sản và Giáo hội công cụ do chúng dựng lên lại cố tình ngăn cản ngài làm lễ phúng điếu cố Hòa thượng tân viên tịch? Phải chăng họ xem ngài như cái gai trước mắt, nên dị ứng mà có thái độ phân biệt đối xử với ngài. Cách hành xử như thế, Hòa thượng Thích Huyền Quang cho là bất hợp lý, nên ngài tự quyết định làm lễ, bất chấp ban tổ chức.

 

Hòa thượng Thích Huyền Quang

(1920-2008)

     Vào khoảng 3 giờ chiều, ngày 2 tháng 5 năm 1992, hàng môn đồ pháp quyến chúng tôi đang tuyệt thực, được tin Hòa thượng Thích Huyền Quang và phái đoàn Viện Hóa Ðạo sắp quang lâm, mọi người rời chỗ ngồi, theo chân Hòa thượng Thích Nhật Liên đến quỳ trước Linh đài, tất cả hướng ra ngoài chờ đợi giờ phút trang trọng. Hàng hàng lớp lớp Tăng Ni và Phật tử thành kính chắp tay hướng về chư tôn Giáo phẩm, lòng nô nức đón chờ. Mỗi một người là một trật tự viên, tự trang nghiêm chính mình.

     Chúng tôi không làm sao điều khiển để sắp xếp hàng ngũ và giới thiệu chương trình, bởi vì hệ thống âm thanh khuếch đại hoàn toàn bị tê liệt, do ai đó cố tình cúp điện. Chẳng thấy một bóng dáng nào thuộc thành phần ban tổ chức tang lễ để nhờ giúp đỡ can thiệp với nhà đèn đóng nối mạch điện, hầu như các vị ấy lảng tránh.

 

Môn đồ pháp quyến cung đón phái đoàn

Viện Hóa Đạo quang lâm

     Phái đoàn niêm hương cúng dường và đỉnh lễ Giác linh trưởng lão Hòa thượng Thích Ðôn Hậu, Chánh Thư ký kiêm xử lý Viện Tãng Thống. Kế đến Hòa thượng Thích Huyền Quang, quyền Viện trưởng Viện Hóa Ðạo, Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất, với giọng tha thiết trầm hùng, ngài ôn lại lịch sử Phật giáo và khẳng định pháp lý của Giáo hội truyền thống, xứng đáng kế thừa công lao xây dựng của lịch đại Tổ sư.

     Hòa thượng nói rõ hiện tình của Giáo hội từ năm 1975, nhà cầm quyền cộng sản đặt Giáo hội truyền thống ra ngoài vòng pháp luật và đang tâm đàn áp một cách thô bạo. Hà Nội lại dựng lên Giáo hội Phật giáo Việt Nam để làm công cụ tuyên truyền chính trị cho đảng Cộng sản.

     Ðây là tiếng nói bất khuất sau mười bảy năm trời, thay lời cho hàng triệu Tăng tín đồ Phật giáo ở trong và ngoài nước, nhằm đòi hỏi tự do, dân chủ và quyền con người. Trước Linh đài cố Hòa thượng tân viên tịch, Hòa thượng Thích Huyền Quang tuyên bố, rằng ngài sẽ tiếp tục điều hành Phật sự Giáo hội sau những tháng ngày dài bị đình đốn.

     Sau khi Hòa thượng quyền Viện trưởng Viện Hóa Ðạo trang trọng tác bạch trước Linh đài, Hòa thượng Thích Nhật Liên thay lời toàn thể môn đồ pháp quyến và Tăng Ni Phật tử bày tỏ niềm biết ơn sâu sắc đến chư tôn Giáo phẩm Hội đồng Lưỡng Viện. Kế tiếp, Ðại đức Thích Hải Tạng quỳ gối tác bạch và dâng lên bức chúc thư của Hòa thượng Bổn sư để lại trước lúc viên tịch và ấn dấu Lưỡng Viện.

 

Lễ trao chúc thư và ấn dấu Lưỡng Viện

     Nội dung bức chúc thư có đoạn ủy nhiệm cho Hòa thượng Thích Huyền Quang tiếp tục điều hành mọi Phật sự Giáo hội, cho đến khi nào tổ chức được đại hội Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất kỳ VIII.

     Năm 1977, đại hội Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất kỳ VII công cử Hòa thượng Thích Ðôn Hậu đảm nhiệm chức vụ Chánh Thư ký Viện Tăng Thống. Hai năm sau, 1979, Ðức đệ nhị Tăng Thống là Ðại lão Hòa thượng Thích Giác Nhiên viên tịch tại Tổ đình Thuyền Tôn, cố đô Huế. Chiếu theo Hiến chương Giáo hội, Hòa thượng Chánh Thư ký kiêm nhiệm xử lý Viện Tăng Thống.

     Sau cái chết đầy thương tâm và bí ẩn của Thượng tọa Thích Thiện Minh trong ngục tù cộng sản, tập đoàn toàn trị Hà Nội chủ trương chính sách đàn áp thô bạo các hàng Giáo phẩm kiên trinh với Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất. Năm 1982, Hòa thượng Thích Huyền Quang - đương kim Phó Viện trưởng Viện Hóa Ðạo - bị đưa về quản thúc tại chùa Hội Phước, tỉnh Quảng Ngãi (miền Trung Việt Nam). Ðồng thời, Hòa thượng Thích Quảng Ðộ - đương nhiệm Tổng Thư ký Viện Hóa Ðạo - bị lưu đày quản thúc tại một ngôi chùa ở quê nhà thuộc xã Vũ Ðoài, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình (miền Bắc Việt Nam). Sau khi Hòa thượng Viện trưởng Viện Hóa Ðạo Thích Trí Thủ viên tịch, ấn dấu bản Viện được chuyển giao Viện Tăng Thống cất giữ.

     Mãi đến hôm nay, trong khung cảnh trang nghiêm đượm tình đạo vị, hàng nghìn người con Phật dường như cùng một nhịp đập của con tim. Tất cả đều hướng về Linh đài, nơi tôn trí kim quan cố Hòa thượng Thích Ðôn Hậu, mọi người chứng kiến giây phút lịch sử, Hòa thượng Thích Nhật Liên trân trọng trao chúc thư và ấn dấu Lưỡng Viện, Hòa thượng Thích Huyền Quang khâm thừa di chúc thiêng liêng trong niềm xúc cảm. Thay mặt Hội đồng Viện Hóa Ðạo, ngài ban đạo từ và chân thành cảm ơn môn đồ pháp quyến. Hai chúng xuất gia và tại gia cung kính tiễn đưa chư tôn đức trở về phương trượng trong niềm hân hoan chưa từng có.

Lễ thỉnh kim quan nhập bảo tháp

    Nhờ chuẩn bị chiếc máy ghi âm nhỏ sử dụng bằng pin, tôi đứng hầu bên cạnh Hòa thượng Thích Huyền Quang và đã ghi âm lại đầy đủ theo trình tự suốt buổi lễ trang trọng này.

     Ngày 3 tháng 5 năm 1992, lễ cung thỉnh kim quan cố Hòa thượng Thích Ðôn Hậu nhập bảo tháp. Như đã thương lượng để môn đồ pháp quyến tạm ngưng cuộc tuyệt thực ngày hôm qua, ông Nguyễn Hữu Thọ chỉ nói vài lời vĩnh biệt cố Hòa thượng. Sau đó, Thượng tọa Thích Thiện Hạnh thay mặt ban tổ chức đọc lời cảm tạ.

Bảo tháp Hòa thượng Thích Đôn Hậu

     Thế là cảnh dầu sôi lửa bỏng suốt cả tuần nay dường như nguội dần, ai nấy đều cảm thấy nhẹ nhõm trong lòng.